مقدمه

احمد متوسلیان یکی از برجسته‌ترین فرماندهان نظامی ایران در سال‌های آغازین دفاع مقدس است؛ شخصیتی که شجاعت نظامی، نبوغ فرماندهی و سرنوشت پررمزوراز او، وی را به یکی از چهره‌های ماندگار تاریخ معاصر ایران بدل کرده است. متوسلیان در طول عمر کوتاه اما تأثیرگذار خود، نقشی کلیدی در دفاع از مرزهای غرب کشور و سپس در حمایت از مقاومت لبنان ایفا کرد. همچنان پس از گذشت چهار دهه، موضوع سرنوشت نامعلوم او یکی از بحث‌برانگیزترین پرونده‌های تاریخ معاصر ایران است.

زندگی‌نامه و سال‌های آغازین

احمد متوسلیان در سال ۱۳۳۲ در تهران و در خانواده‌ای مذهبی و متعهد به دنیا آمد. دوران نوجوانی او هم‌زمان با فعالیت‌های مذهبی–سیاسی علیه حکومت پهلوی بود و متوسلیان از همان سال‌ها روحیه‌ی مبارزاتی خود را بروز داد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، او به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و به‌سرعت به دلیل توانایی رهبری، نظم آهنین و تحلیل دقیق عملیاتی، به‌عنوان یکی از چهره‌های مؤثر سپاه شناخته شد.

نقش در دفاع مقدس

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، متوسلیان به غرب کشور اعزام شد و فرماندهی محورهای مهم جنگی در استان‌های کردستان و کرمانشاه را برعهده گرفت.
از مهم‌ترین فعالیت‌های او در این دوره:

۱. آزادسازی سنندج

متوسلیان نقش چشمگیری در عملیات‌های مقابله با تجزیه‌طلبی و ناامنی‌های اوایل انقلاب در کردستان داشت. حضور او در آزادسازی شهر سنندج و پاک‌سازی مسیرهای حیاتی منطقه، نقطه عطفی در تثبیت امنیت غرب کشور بود.

۲. فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص)

در سال ۱۳۶۰، هنگامی که سپاه پاسداران نیازمند یک فرمانده کارآزموده برای تشکیل یک یگان قدرتمند عملیاتی بود، احمد متوسلیان به‌عنوان نخستین فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله انتخاب شد. این لشکر بعدها نقش مهمی در عملیات‌های بزرگ جنگ ایفا کرد و روحیه و سبک فرماندهی متوسلیان، الگوی بسیاری از فرماندهان نسل بعد شد.

ماموریت لبنان

در سال ۱۳۶۱، با تشدید تجاوزات رژیم صهیونیستی به لبنان، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت هیئتی نظامی–دیپلماتیک برای حمایت از مقاومت لبنان اعزام کند. احمد متوسلیان، به‌همراه سید محسن موسوی، تقی رستگارمقدم و کاظم اخوان، به‌عنوان تیم رسمی سفارت ایران راهی بیروت شدند.

ربوده شدن

روز ۱۴ تیر ۱۳۶۱، خودروی حامل این چهار دیپلمات ایرانی در ایست بازرسی «بوابه فاطمه» در جنوب لبنان توسط شبه‌نظامیان فالانژ وابسته به رژیم صهیونیستی متوقف و سرنشینان آن ربوده شدند.
از همان زمان تاکنون، دولت ایران اعلام کرده است که شواهدی از زنده‌بودن آنان در زندان‌های اسرائیل وجود داشته است؛ هرچند رژیم صهیونیستی هرگونه اطلاع از وضعیت آنان را انکار می‌کند.

شخصیت و سبک فرماندهی

احمد متوسلیان به دلیل ویژگی‌های برجسته‌اش در میان همرزمانش جایگاه ویژه‌ای داشت.
برخی ویژگی‌های مهم او:

• شجاعت کم‌نظیر در خط مقدم عملیات‌ها

• نظم و انضباط شدید در یگان‌های تحت فرمان

• روحیه مردمی و ساده‌زیستی

• برنامه‌ریزی دقیق عملیاتی

• توجه ویژه به آموزش نیروهای جوان

خاطرات نقل‌شده از همرزمان او نشان می‌دهد که متوسلیان همزمان که فرمانده‌ای سخت‌گیر بود، با نیروهایش رابطه‌ای پدرانه و صمیمانه داشت.

سرنوشت نامعلوم

مسئله سرنوشت احمد متوسلیان یکی از جالب‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده‌های سیاسی–امنیتی ایران است. روایت‌های مختلفی درباره سرنوشت او مطرح شده است:

1. زنده بودن او و انتقالش به زندان‌های اسرائیل

2. شهادت در همان روزهای نخست ربایش

3. فوت در اسارت پس از چند سال

با وجود بررسی‌ها و پیگیری‌های متعدد، هنوز هیچ سند قطعی درباره سرنوشت نهایی او ارائه نشده است.

میراث ماندگار

احمد متوسلیان نماد شجاعت، استقلال‌طلبی و آرمان‌خواهی نسل اول پاسداران انقلاب است.
میراث او در چند محور قابل مشاهده است:

• تأسیس و تثبیت لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله

• الگوسازی برای فرماندهان جنگ

• اثرگذاری بر شکل‌گیری جریان مقاومت در لبنان

• تبدیل شدن به بخشی از حافظه تاریخی و فرهنگی ایران

جمع‌بندی

هرچند زندگی احمد متوسلیان فقط ۲۹ سال به طول انجامید، اما تأثیر او در تاریخ معاصر ایران بسیار عمیق‌تر از عمر کوتاهش است. سرنوشت مبهم او همچنان یادآور هزینه‌های سنگینی است که ملت‌ها برای استقلال و مقاومت خود می‌پردازند. متوسلیان نه تنها یک فرمانده نظامی، بلکه نمادی از مقاومت، مسئولیت‌پذیری و ایثار است.